Từ vật liệu nano siêu nhỏ đến công nghệ in 3D đầy hứa hẹn, tương lai ngành công nghệ vật liệu hứa hẹn những bước tiến vượt bậc, mở ra kỷ nguyên mới cho sản xuất và ứng dụng.
FBC ASEAN sẽ cùng bạn đọc khám phá thực trạng, thách thức và tiềm năng ứng dụng to lớn của ngành công nghiệp mũi nhọn này, từ đó định hình chiến lược phát triển bền vững trong tương lai.
Tổng quan về ngành công nghệ vật liệu
Ngành công nghệ vật liệu đóng vai trò then chốt trong sự phát triển của nền kinh tế toàn cầu và là nền tảng cho mọi lĩnh vực công nghiệp.
Từ những vật liệu truyền thống như thép, xi măng, thủy tinh, gốm sứ cho đến các vật liệu tiên tiến như vật liệu nano, vật liệu composite, vật liệu sinh học, ngành công nghệ vật liệu luôn không ngừng đổi mới và tạo ra những đột phá trong mọi mặt của đời sống.
Sự tiến bộ của ngành công nghệ vật liệu không chỉ góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà còn là chìa khóa để giải quyết các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và khan hiếm tài nguyên.
Thách thức trong tương lai ngành công nghệ vật liệu
Bên cạnh những tiềm năng lớn, tương lai ngành công nghệ vật liệu cũng gặp khá nhiều thách thức như:
- Áp lực đổi mới công nghệ
Sự phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ, đặc biệt là trong các lĩnh vực như công nghệ thông tin, tự động hóa, công nghệ sinh học và năng lượng, tạo ra áp lực đổi mới không ngừng cho tương lai ngành công nghệ vật liệu.
Các doanh nghiệp cần liên tục nghiên cứu và phát triển các loại vật liệu mới với tính năng vượt trội về cơ, lý, hóa, điện, từ, quang học… để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao và đa dạng của thị trường.
Thách thức trong tương lai ngành công nghệ vật liệu – Áp lực đổi mới công nghệ
- Biến đổi khí hậu và yêu cầu về vật liệu bền vững
Biến đổi khí hậu đang là vấn đề cấp bách toàn cầu, đặt ra yêu cầu cấp thiết cho tương lai ngành công nghệ vật liệu phải hướng đến phát triển bền vững.
Việc sản xuất vật liệu truyền thống thường tiêu tốn nhiều năng lượng, sử dụng tài nguyên không tái tạo và thải ra lượng lớn khí thải gây hiệu ứng nhà kính, gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường.
- Cạnh tranh toàn cầu và sự phát triển của các thị trường mới
Sự toàn cầu hóa và sự phát triển của các nền kinh tế mới nổi tạo ra môi trường cạnh tranh khốc liệt trong ngành công nghệ vật liệu.
Các doanh nghiệp phải đối mặt với áp lực cạnh tranh về giá cả, chất lượng, khả năng đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường, cũng như áp lực về đổi mới công nghệ và bảo vệ môi trường.
Cạnh tranh toàn cầu và sự phát triển của các thị trường mới
Xu hướng phát triển trong tương lai ngành công nghệ vật liệu
Để vượt qua thách thức và nắm bắt cơ hội, tương lai ngành công nghệ vật liệu đang hướng đến những xu hướng phát triển chính sau:
- Tăng cường phát triển vật liệu bền vững
Tương lai ngành công nghệ vật liệu sẽ tập trung vào việc phát triển các loại vật liệu có nguồn gốc tự nhiên, vật liệu có thể tái chế, vật liệu có khả năng phân hủy sinh học và vật liệu có vòng đời sử dụng dài hơn.
Việc sử dụng hiệu quả tài nguyên, giảm thiểu tác động đến môi trường và hướng đến nền kinh tế tuần hoàn sẽ là ưu tiên hàng đầu.
- Phát triển vật liệu thông minh và chức năng cao
Tương lai ngành công nghệ vật liệu sẽ tập trung nghiên cứu và phát triển các loại vật liệu thông minh có khả năng tự phục hồi, tự làm sạch, tự điều chỉnh theo môi trường và có chức năng cảm biến.
Việc này nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của các ngành công nghiệp công nghệ cao như điện tử, viễn thông, y tế, hàng không vũ trụ.
Phát triển vật liệu thông minh và chức năng cao
- Ứng dụng công nghệ nano và vật liệu tiên tiến
Ứng dụng rộng rãi của công nghệ nano và vật liệu tiên tiến (graphene, ống nano carbon…) vào sản xuất vật liệu mới với tính năng vượt trội, là một xu hướng quan trọng định hình tương lai ngành công nghệ vật liệu.
- In 3D và sản xuất theo yêu cầu
Công nghệ in 3D cho phép tạo ra các sản phẩm với thiết kế phức tạp và tùy chỉnh theo yêu cầu của khách hàng, mở ra hướng đi mới cho tương lai ngành công nghệ vật liệu trong việc sản xuất các sản phẩm cá nhân hóa và đáp ứng nhu cầu thị trường ngách.
In 3D và sản xuất theo yêu cầu
Xem thêm: Điện tử công nghiệp – Nền tảng cho sản xuất thông minh
- Tích hợp công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI)
Công nghệ số và trí tuệ nhân tạo sẽ được ứng dụng trong toàn bộ chuỗi giá trị của ngành công nghệ vật liệu, từ thiết kế, mô phỏng, lựa chọn vật liệu, tối ưu hóa quy trình sản xuất đến quản lý sản xuất, quản lý chất lượng và dự đoán xu hướng thị trường.
Việc ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo sẽ góp phần nâng cao năng suất, hiệu quả và khả năng cạnh tranh cho tương lai ngành công nghệ vật liệu.
- Tăng cường hợp tác quốc tế và đa ngành
Hợp tác quốc tế và đa ngành là yếu tố quan trọng để thúc đẩy đổi mới và phát triển ngành công nghệ vật liệu.
Việc chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm và nguồn lực giữa các quốc gia, các tổ chức nghiên cứu và doanh nghiệp sẽ góp phần tạo ra bước đột phá trong lĩnh vực này, từ đó định hình tương lai ngành công nghệ vật liệu.
Tăng cường hợp tác quốc tế và đa ngành
- Chuyển dịch sang sản xuất vật liệu cao cấp và chuyên dụng
Tương lai ngành công nghệ vật liệu sẽ tập trung vào việc sản xuất các loại vật liệu cao cấp và chuyên dụng, đáp ứng nhu cầu của các ngành công nghiệp mũi nhọn như hàng không vũ trụ, năng lượng tái tạo, y tế, điện tử, viễn thông, công nghệ thông tin…
- Tập trung vào nghiên cứu và phát triển (R&D)
Nghiên cứu và phát triển (R&D) đóng vai trò then chốt trong việc tạo ra các loại vật liệu mới và công nghệ sản xuất tiên tiến.
Đầu tư vào R&D sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế trên thị trường, đồng thời góp phần định hình tương lai ngành công nghệ vật liệu.
- Phát triển vật liệu phục vụ cho năng lượng tái tạo
Nhu cầu về năng lượng tái tạo đang gia tăng trên toàn cầu, tạo động lực cho tương lai ngành công nghệ vật liệu phát triển các loại vật liệu mới phục vụ cho ngành năng lượng mặt trời, năng lượng gió, pin nhiên liệu, lưu trữ năng lượng (như pin lithium-ion thế hệ mới, siêu tụ điện)…
Phát triển vật liệu phục vụ cho năng lượng tái tạo
- Đổi mới trong quản lý chuỗi cung ứng và sản xuất
Tương lai ngành công nghệ vật liệu sẽ ứng dụng công nghệ số và tự động hóa để tối ưu hóa quy trình sản xuất, quản lý chuỗi cung ứng hiệu quả và minh bạch hơn, từ đó nâng cao năng suất, giảm chi phí và tăng cường khả năng cạnh tranh.
Vai trò của chính phủ và doanh nghiệp trong định hình tương lai ngành công nghệ vật liệu
Chính phủ
- Chính sách hỗ trợ & khuyến khích
Chính phủ cần ban hành các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, ứng dụng công nghệ mới, sản xuất sản phẩm xanh và thân thiện với môi trường, thúc đẩy chuyển giao công nghệ và bảo hộ sở hữu trí tuệ. Đây là những yếu tố quan trọng giúp định hình tương lai ngành công nghệ vật liệu theo hướng bền vững và hiệu quả.
Hiện nay, chính phủ Việt Nam đã ban hành chính sách ưu tiên phát triển công nghệ vật liệu mới trong các chương trình nghiên cứu khoa học cấp quốc gia.
Cụ thể trong chương trình Chương trình Nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ vật liệu mới tại Việt Nam đã có các sản phẩm được nghiên cứu thành công như: hợp kim titan y sinh Ti-6Al-7Nb, Ti-5Al-2,5Fe; Sơn bức xạ RARE; Công nghệ chế tạo masterbatch (chất phụ gia rắn cho nhựa),…
- Đầu tư vào cơ sở hạ tầng nghiên cứu và giáo dục
Đầu tư vào cơ sở hạ tầng nghiên cứu và giáo dục là yếu tố quan trọng để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho tương lai ngành công nghệ vật liệu.
Cần tăng cường đầu tư cho các trường đại học, viện nghiên cứu, trung tâm đào tạo nghề… để đào tạo nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao, đáp ứng nhu cầu của ngành.
Đầu tư vào cơ sở hạ tầng nghiên cứu và giáo dục
- Hợp tác quốc tế và xúc tiến thương mại
Chính phủ cần thúc đẩy hợp tác quốc tế trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển công nghệ vật liệu, tham gia các hiệp định thương mại tự do, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận thị trường quốc tế.
Điều này sẽ giúp tương lai ngành công nghệ vật liệu của đất nước hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu.
Doanh nghiệp
- Thúc đẩy đổi mới và sáng tạo trong doanh nghiệp
Doanh nghiệp cần chủ động đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, ứng dụng công nghệ tiên tiến vào sản xuất, tạo ra sản phẩm có chất lượng cao, giá thành cạnh tranh và thân thiện với môi trường.
Đây là yếu tố then chốt để doanh nghiệp tồn tại và phát triển trong tương lai ngành công nghệ vật liệu.
- Phát triển mạng lưới cung ứng và sản xuất
Doanh nghiệp cần xây dựng mạng lưới cung ứng và sản xuất hiệu quả, liên kết với các đối tác trong và ngoài nước để tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Việc hợp tác và liên kết sẽ giúp doanh nghiệp khai thác tốt hơn các cơ hội mà tương lai ngành công nghệ vật liệu mang lại.
Phát triển mạng lưới cung ứng và sản xuất
- Đảm bảo tính bền vững và trách nhiệm xã hội
Doanh nghiệp cần chú trọng đến yếu tố bảo vệ môi trường, sử dụng tài nguyên hiệu quả, tuân thủ luật pháp về môi trường, thực hiện trách nhiệm xã hội trong quá trình sản xuất kinh doanh.
Đây là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững cho tương lai ngành công nghệ vật liệu.
Kết luận
Tương lai ngành công nghệ vật liệu: Thách thức và xu hướng phát triển cho thấy ngành công nghiệp này đang trên đà phát triển mạnh mẽ, mang đến nhiều cơ hội đột phá nhưng cũng đối mặt với không ít thử thách.
Để nắm bắt thành công và tạo nên những bước tiến vượt bậc, cần có sự chung tay góp sức từ phía chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng, hướng đến một ngành công nghiệp vật liệu tiên tiến, bền vững và đóng góp tích cực cho sự phát triển chung của toàn xã hội.
Thông tin Triển lãm giao thương ngành chế tạo lần thứ 9 – FBC ASEAN 2025:
Triển lãm FBC ASEAN 2025 dành cho các doanh nghiệp và cá nhân ngành chế tạo
1. Thái Lan:
- Thời gian: 14 – 17/05/2025 (9h00 – 17h00)
2. Hà Nội:
- Thời gian: 17 – 19/09/2025 (9h00 – 17h00)
- Địa điểm: Trung tâm Triển lãm Quốc tế I.C.E Hà Nội (91 Trần Hưng Đạo, Hoàn Kiếm, Hà Nội)
3. Online:
- Thời gian: 08 – 10/10/2025
- Nền tảng trực tuyến.
Fanpage FBC Việt Nam: https://www.facebook.com/factory.business.expo.vn
