Nhiều doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam đang chịu áp lực vừa phải tăng năng suất, vừa phải đáp ứng chuẩn mực quốc tế ngày càng khắt khe. Trong bối cảnh đó, chuyển đổi số trong sản xuất nổi lên như một chìa khóa quan trọng, giúp tối ưu vận hành, kiểm soát chi phí và mở rộng cơ hội hợp tác toàn cầu. Bài viết từ FBC sẽ nêu lên những ứng dụng tiêu biểu và cách để doanh nghiệp sản xuất, bắt đầu hành trình số hóa một cách hiệu quả và bền vững.
Chuyển đổi số trong sản xuất là gì?
Chuyển đổi số trong sản xuất công nghiệp là quá trình tích hợp toàn diện các công nghệ số vào mọi khía cạnh của hoạt động sản xuất, từ thiết kế sản phẩm, quản lý chuỗi cung ứng, vận hành sản xuất đến dịch vụ hậu mãi. Đây không chỉ đơn thuần là việc ứng dụng công nghệ mà còn là sự thay đổi căn bản trong tư duy và mô hình kinh doanh.
Khái niệm và phạm vi chuyển đổi số trong sản xuất công nghiệp
Chuyển đổi số trong ngành sản xuất công nghiệp là quá trình tích hợp toàn diện các công nghệ số vào mọi khía cạnh của hoạt động sản xuất, từ thiết kế sản phẩm, quản lý chuỗi cung ứng, vận hành sản xuất đến dịch vụ hậu mãi. Đây không chỉ đơn thuần là việc ứng dụng công nghệ mà còn là sự thay đổi căn bản trong tư duy và mô hình kinh doanh.
Phạm vi của chuyển đổi số bao gồm việc kết nối và tích hợp dữ liệu từ tất cả các khâu trong chuỗi giá trị sản xuất. Từ các cảm biến thông minh trên dây chuyền sản xuất thu thập dữ liệu thời gian thực, đến hệ thống quản lý sản xuất điều khiển quy trình, rồi tích hợp với phần mềm quản lý tài nguyên doanh nghiệp để có cái nhìn toàn diện về hoạt động.
Sự khác biệt giữa “số hoá” và “chuyển đổi số”
Một trong những hiểu lầm phổ biến là nhầm lẫn giữa “số hóa” và “chuyển đổi số”. Số hóa chỉ đơn thuần là việc chuyển đổi thông tin từ dạng tương tự sang kỹ thuật số, trong khi chuyển đổi số là quá trình thay đổi toàn diện mô hình kinh doanh dựa trên công nghệ số. Số hóa có thể hiểu là việc quét tài liệu giấy thành tập tin điện tử, hay thay thế sổ sách bằng bảng tính điện tử. Đây chỉ là bước đầu tiên, giúp lưu trữ và truy cập thông tin dễ dàng hơn nhưng chưa tạo ra giá trị gia tăng đáng kể.
Tại sao doanh nghiệp sản xuất không thể đứng ngoài cuộc?
Theo tạp chí chuyên ngành Emidas trong báo cáo về việc Nhật Bản thúc đẩy chuyển đổi số chuỗi cung ứng từ năm 2024, các tập đoàn đa quốc gia đang đặt yêu cầu ngày càng cao về khả năng số hóa và minh bạch dữ liệu từ các nhà cung cấp. Chỉ có chuyển đổi số trong doanh nghiệp sản xuất mới có thể mang lại sự linh hoạt này thông qua việc kết nối thông tin từ khách hàng đến dây chuyền sản xuất.
Xu hướng chuyển đổi số trong sản xuất công nghiệp tại Việt Nam
Chuyển đổi số trong sản xuất công nghiệp tại Việt Nam đang diễn ra với tốc độ ngày càng nhanh dưới sự thúc đẩy của chính sách quốc gia và áp lực cạnh tranh từ thị trường toàn cầu.
Các ngành công nghiệp đang áp dụng chuyển đổi số mạnh mẽ
Chuyển đổi số đang len lỏi vào nhiều lĩnh vực sản xuất – từ ô tô, điện tử đến dệt may – giúp doanh nghiệp tối ưu vận hành, nâng cao năng suất và tăng lợi thế cạnh tranh.
- Ngành ô tô và linh kiện ô tô đang dẫn đầu trong việc áp dụng chuyển đổi số trong sản xuất. Các nhà máy của Toyota, Honda, Thaco đã triển khai hệ thống sản xuất thông minh với cảm biến thông minh, kiểm soát chất lượng tự động và giám sát sản xuất thời gian thực.
- Ngành điện tử và công nghệ thông tin cũng có tốc độ chuyển đổi số nhanh chóng. Các công ty như Samsung, Canon, Panasonic tại Việt Nam đã ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong kiểm soát chất lượng, bảo trì dự đoán và tối ưu hóa chuỗi cung ứng.
- Ngành dệt may, một trong những ngành xuất khẩu truyền thống của Việt Nam, cũng đang tích cực chuyển đổi số để đáp ứng yêu cầu về thời trang nhanh và cá nhân hóa sản phẩm. Các doanh nghiệp như Vinatex, TNG đã đầu tư vào hệ thống quản lý sản xuất số và hệ thống cắt tự động.
- Ngành thực phẩm và đồ uống đang ứng dụng mạnh công nghệ chuỗi khối và thiết bị thông minh để truy xuất nguồn gốc sản phẩm, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về an toàn thực phẩm từ thị trường xuất khẩu.
Chính sách hỗ trợ từ Chính phủ và các hiệp hội công nghiệp
Chính phủ Việt Nam đã ban hành Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 với mục tiêu đưa Việt Nam vào nhóm 50 nước dẫn đầu về chính phủ điện tử. Trong đó, chuyển đổi số doanh nghiệp được xác định là một trong ba trụ cột chính.
Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đã phối hợp với các tổ chức quốc tế triển khai nhiều chương trình hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ chuyển đổi số, bao gồm đào tạo, tư vấn và kết nối với các nhà cung cấp giải pháp công nghệ.
Lợi thế của Việt Nam trong việc trở thành “Digital Hub” khu vực ASEAN
Theo thông tin từ NC Network, nguồn nhân lực công nghệ chất lượng cao với hơn 500.000 kỹ sư công nghệ thông tin và tốc độ tăng trưởng 20% mỗi năm tạo ra lợi thế cạnh tranh lớn. Chi phí nhân lực công nghệ thông tin tại Việt Nam thấp hơn 60-70% so với Singapore và thấp hơn 40-50% so với Malaysia, trong khi chất lượng không thua kém.
7 ứng dụng nổi bật trong chuyển đổi số doanh nghiệp sản xuất
Chuyển đổi số trong doanh nghiệp sản xuất thể hiện qua nhiều ứng dụng cụ thể, mỗi ứng dụng mang lại những giá trị và lợi ích riêng biệt cho hoạt động sản xuất.
Hệ thống MES – Quản lý sản xuất theo thời gian thực
Hệ thống quản lý sản xuất là trung tâm của chuyển đổi số, kết nối dữ liệu từ xưởng đến cấp quản lý để giám sát toàn bộ quy trình theo thời gian thực. Hệ thống cho phép truy xuất nguồn gốc sản phẩm, phát hiện nhanh sự cố, cảnh báo tự động khi có bất thường và chỉ ra các nút thắt trong sản xuất. Đồng thời, việc tích hợp với quản lý chất lượng giúp thu thập dữ liệu kiểm tra, tạo báo cáo chuẩn xác, giảm sai sót và đảm bảo tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế.
ERP tích hợp dữ liệu toàn nhà máy
Phần mềm quản lý tài nguyên doanh nghiệp (ERP) hiện đại không chỉ quản lý tài chính – kế toán mà còn tích hợp toàn bộ dữ liệu sản xuất, tồn kho, chuỗi cung ứng, nhân sự và khách hàng trong một nền tảng. Việc kết nối với hệ thống sản xuất cho phép theo dõi toàn trình từ đơn hàng đến sản phẩm hoàn thiện, đồng thời AI hỗ trợ dự báo nhu cầu, tối ưu lịch trình và giảm chi phí tồn kho. Với nền tảng điện toán đám mây, ERP mang lại khả năng truy cập linh hoạt, hỗ trợ làm việc từ xa và tăng cường khả năng phục hồi cho doanh nghiệp.
IoT & cảm biến thông minh giúp giám sát thiết bị
Thiết bị và cảm biến thông minh đang thay đổi cách giám sát, bảo trì trong sản xuất, khi dữ liệu về nhiệt độ, độ rung, áp suất… được thu thập và truyền theo thời gian thực. Hệ thống cảnh báo tự động giúp ngăn ngừa hỏng hóc, trong khi điện toán biên xử lý dữ liệu ngay tại chỗ, giảm độ trễ và tăng độ tin cậy. Kết nối số giữa các máy móc còn tạo nên nhà máy thông minh, nơi thiết bị có thể giao tiếp và phối hợp để duy trì sản lượng tối ưu.
AI hỗ trợ dự đoán hỏng hóc và bảo trì chủ động
Trí tuệ nhân tạo trong bảo trì dự đoán giúp phân tích dữ liệu lịch sử và cảm biến để dự báo hỏng hóc với độ chính xác 85–95%, cho phép bảo trì có kế hoạch thay vì sửa chữa khẩn cấp. Ứng dụng này giúp giảm 30–50% chi phí, tăng 20–25% thời gian hoạt động của thiết bị, đồng thời phát hiện bất thường và cảnh báo sớm trước khi sự cố nghiêm trọng xảy ra. AI còn hỗ trợ phân tích nguyên nhân gốc rễ, giúp kỹ sư cải thiện thiết kế, quy trình và ngăn ngừa lỗi tái diễn.
Digital Twin – mô phỏng quy trình sản xuất
Công nghệ mô phỏng kỹ thuật số tạo ra bản sao ảo của hệ thống sản xuất, giúp thử nghiệm và tối ưu trên môi trường số trước khi áp dụng thực tế, từ đó giảm rủi ro và chi phí. Ứng dụng này cho phép kiểm tra, gỡ lỗi tự động hóa, phân tích tác động thay đổi, cũng như đào tạo vận hành an toàn trên thiết bị ảo. Đặc biệt, khi đồng bộ thời gian thực với hệ thống vật lý, mô phỏng kỹ thuật số hỗ trợ tối ưu liên tục, đảm bảo hiệu suất và tính linh hoạt cao trong sản xuất.
Tự động hóa (robot, RPA) giảm phụ thuộc nhân công
Tự động hóa bằng robot và quy trình số hóa đang thay đổi sản xuất, giúp giảm lao động thủ công, tăng năng suất và chất lượng ổn định. Robot công nghiệp kết hợp AI, thị giác máy tính đảm nhận lắp ráp phức tạp, trong khi robot cộng tác hỗ trợ các tác vụ lặp lại. Ngoài xưởng, tự động hóa quy trình hành chính giảm lỗi, tiết kiệm thời gian; kiểm tra chất lượng tự động phát hiện khuyết tật với độ chính xác trên 99%.
Dashboard dữ liệu – ra quyết định nhanh hơn, chính xác hơn
Theo FBC ASEAN 2023, doanh nghiệp Nhật ngày càng yêu cầu minh bạch dữ liệu từ nhà cung ứng Việt Nam, khiến bảng điều khiển dữ liệu toàn diện trở thành lợi thế cạnh tranh. Bảng điều khiển thời gian thực giúp theo dõi sản xuất, chất lượng, thiết bị và chuỗi cung ứng, đồng thời cung cấp phân tích dự đoán để cảnh báo sớm rủi ro. Công cụ trực quan hóa và tích hợp dữ liệu bên ngoài như giá thị trường, thời tiết hay hiệu suất nhà cung cấp mang đến cái nhìn toàn diện, hỗ trợ ra quyết định tối ưu ở mọi cấp độ.
Lợi ích và rào cản khi chuyển đổi số trong doanh nghiệp sản xuất
Việc thực hiện chuyển đổi số trong doanh nghiệp sản xuất mang lại những lợi ích to lớn nhưng cũng đối mặt với nhiều thách thức mà doanh nghiệp cần chuẩn bị kỹ lưỡng.
Lợi ích: tối ưu chi phí, nâng cao chất lượng, tăng năng lực cạnh tranh
Chuyển đổi số trong sản xuất mang lại nhiều lợi ích rõ rệt cho doanh nghiệp trên nhiều khía cạnh:
- Hiệu quả hoạt động: Tự động hóa và tối ưu hóa giúp tăng năng suất 20–30% và giảm 15–25% chi phí vận hành chỉ sau 2–3 năm triển khai.
- Chất lượng sản phẩm: Hệ thống kiểm soát chất lượng tự động và giám sát thời gian thực có thể giảm 50–70% tỷ lệ khuyết tật, từ đó nâng cao sự hài lòng và lòng tin của khách hàng.
- Chuỗi cung ứng: Khả năng hiển thị toàn chuỗi và phân tích dự đoán giúp giảm 20–30% chi phí tồn kho, đồng thời tối ưu kế hoạch, tránh tình trạng thiếu hoặc thừa hàng.
- Hiệu quả năng lượng: Hệ thống quản lý năng lượng thông minh kết hợp AI và cảm biến giúp cải thiện 10–15% hiệu suất, giảm lãng phí điện năng trong quá trình vận hành.
Rào cản: chi phí đầu tư, thay đổi văn hóa doanh nghiệp, thiếu kỹ năng số
Những rào cản lớn trong quá trình chuyển đổi số của doanh nghiệp sản xuất bao gồm:
- Chi phí đầu tư: Đòi hỏi vốn lớn từ vài trăm nghìn đến vài triệu USD, với thời gian hoàn vốn 18–36 tháng, gây áp lực dòng tiền cho doanh nghiệp vừa và nhỏ.
- Thay đổi văn hóa doanh nghiệp: Nhân viên thường lo ngại mất việc, khó thích ứng với công nghệ mới; cần chương trình đào tạo và truyền thông nội bộ hiệu quả.
- Thiếu kỹ năng số: Nguồn nhân lực có kinh nghiệm về AI, phân tích dữ liệu, thiết bị thông minh còn hạn chế; chi phí tuyển dụng cao và thời gian đào tạo dài.
- Chất lượng dữ liệu & tích hợp: Hệ thống cũ thiếu đồng bộ, dữ liệu kém chất lượng, việc làm sạch và tích hợp giữa nhiều hệ thống tốn nhiều thời gian, công sức.
Chiến lược khởi đầu đúng cách dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ
Chiến lược triển khai chuyển đổi số hiệu quả nên bắt đầu từ dự án thí điểm nhỏ, tập trung vào quy trình có tác động cao và rủi ro thấp để học hỏi và mở rộng dần. Doanh nghiệp nên hợp tác với nhà cung cấp công nghệ, ưu tiên các giải pháp có ROI rõ ràng như bảo trì dự đoán, tự động hóa kiểm soát chất lượng hay tối ưu năng lượng. Bên cạnh đó, cần đầu tư vào quản lý thay đổi và đào tạo nhân viên ngay từ đầu để đảm bảo sự đồng thuận. Cuối cùng, tận dụng giải pháp dựa trên điện toán đám mây giúp giảm chi phí hạ tầng ban đầu và mở rộng linh hoạt theo nhu cầu thực tế.
FBC ASEAN – Nền tảng hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất chuyển đổi số hiệu quả
FBC ASEAN đã trở thành chất xúc tác quan trọng thúc đẩy chuyển đổi số trong sản xuất tại Việt Nam, kết nối doanh nghiệp địa phương với hơn 200 nhà cung cấp công nghệ từ Nhật Bản, Hàn Quốc và ASEAN. Thông qua nền tảng EMIDAS, doanh nghiệp Việt có thể thể hiện năng lực số hóa, minh bạch dữ liệu và thu hút buyer quốc tế.
Song song, FBC ASEAN tổ chức hội thảo, buổi giao thương theo lịch hẹn và chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn từ doanh nghiệp đã thành công, giúp doanh nghiệp Việt học hỏi, tiếp cận giải pháp và duy trì động lực triển khai. Hệ sinh thái hỗ trợ từ chính phủ, sự hợp tác đại học – công nghiệp và dòng vốn đầu tư mạo hiểm vào startup công nghệ sản xuất sẽ tạo nền tảng vững chắc, mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Chuyển đổi số trong sản xuất không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, nâng cao chất lượng mà còn gia tăng sức cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa. Tuy nhiên, để thành công, doanh nghiệp cần có chiến lược phù hợp và tìm đúng đối tác hỗ trợ. Tham gia triển lãm sẽ mang lại cơ hội kết nối với các nhà cung cấp giải pháp số hàng đầu, thể hiện năng lực số và mở rộng hợp tác quốc tế.
Hãy theo dõi FBC để cập nhật thông tin và hành động sớm, đưa doanh nghiệp tiến nhanh trên con đường chuyển đổi số.
Thông tin FBC ASEAN 2025
FBC ASEAN 2025 là triển lãm giao thương quốc tế chuyên ngành sản xuất chế tạo. Sự kiện này được tổ chức định kỳ hàng năm và quy tụ các doanh nghiệp đến từ nhiều quốc gia khác nhau như Nhật Bản, Việt Nam, Trung Quốc, ASEAN, Đức và Italia. Mục tiêu của FBC ASEAN là tạo nền tảng để các doanh nghiệp trong ngành sản xuất chế tạo có thể giao thương hiệu quả thông qua hệ thống đặt lịch hẹn trước và kết hợp trưng bày sản phẩm Online – Offline.
- Thời gian: FBC ASEAN 2025 sẽ diễn ra trong 3 ngày, từ 09:00 đến 17:00 ngày 17 đến 19 tháng 9 năm 2025.
- Địa điểm: Trung tâm Triển lãm Quốc gia (VNEC) Đông Hội, Đông Anh, Hà Nội.
- Quy mô dự kiến: 500 gian hàng
- Khách tham quan dự kiến: 10.000 lượt người
Thông tin liên hệ
- Website chính thức của FBC ASEAN: https://fbcasean.vn/
- Điện thoại: +84-22-3247-4577
- Email: [email protected]
- Liên hệ gian hàng:
- Ms. Loan: 0962745626
- Ms. Huệ: 0966649605
